Prawna możliwość umożliwienia dziadkom widywania się z wnukami

Autor: Beata Małyszko

Konflikt między rodzicami dziecka, a jego dziadkami może dopuścić do sytuacji, w której rodzice odmówią dziadkom możliwości widywania się i porozumiewania z dzieckiem. Z jakich instrumentów prawnych mogą skorzystać dziadkowie, którym odmawia się kontaktu z wnukami?

W literaturze wskazuje się, że dziadkowie należą do trzeciej, po rodzicach i rodzeństwie, grupie osób krewnych, a zarazem bliskich dziecku. Z tego też względu kontakty między nimi podlegają ochronie na podstawie art. 113 (6)  k. r. o. Powyższy przepis pojawił się w Kodeksie wraz z jego nowelizacją z 2008 roku. Jednakże już wcześniej Sąd Najwyższy docenił doniosłość więzi między wnukami i dziadkami w licznym orzecznictwie, wskazując podstawę do uregulowania kontaktów dziadków z dzieckiem (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 14 czerwca 1988 r. o sygn. III CZP 42/88). We wspomnianej powyżej uchwale Sąd Najwyższy podkreśla, że rodzice mają obowiązek dbałości o rozwój dziecka w imię jego dobra. Powinni zatem dla pełnego rozwoju jego osobowości umożliwić dziecku kontaktowanie się z jego krewnymi (dziadkami) przy właściwej ich postawie i korzystnym wpływie na dziecko.

Art. 113 (6) k. r. o. stanowi, iż przepisy oddziału dotyczącego kontaktów z dzieckiem stosuje się odpowiednio do kontaktów rodzeństwa, dziadków, powinowatych w linii prostej, a także innych osób, jeżeli sprawowały one przez dłuższy czas pieczę nad dzieckiem. Zgodnie z art. 113 §2 kontakty z dzieckiem obejmują w szczególności przebywanie z nim (odwiedziny, spotkania, zabieranie poza miejsce stałego pobytu) i bezpośrednie porozumiewanie się, utrzymywanie korespondencji, korzystanie z innych środków porozumiewania się na odległość, w tym ze środków komunikacji elektronicznej. Jednakże zawsze zakres kontaktów między dziadkami i wnukami (zwłaszcza w sytuacji małoletniego dziecka) musi być postrzegany przez pryzmat celu, któremu te kontakty mają służyć. Celem tym w przypadku dziecka małoletniego jest oczywiście osiągnięcie jego dobra.  Dziadkowie powinni więc wykazać przed sądem, że ich kontakty z wnukiem będą miały na niego pozytywny wpływ i będą służyć dobru dziecka. W szczególności powinni także pokazać, że kontakt ze skłóconymi z rodzicami dziadkami nie spowoduje u dziecka uczucia uczestnictwa w tym sporze, co z pewnością spowodowałoby zaburzenie życia emocjonalnego dziecka.

Dziadkowie mogą żądać uregulowania osobistych kontaktów z wnukami także w sytuacji, gdy, z powodu niedopuszczania ich w ogóle od urodzenia wnuków do nich, nie powstały jeszcze żadne więzi uczuciowe lub z innych przyczyn (wiek, stopień rozwoju wnuka) uczucia dziadków nie zostały odwzajemnione. 

Należy wskazać, że wszystkie podmioty wskazane w art. 113 (6) k. r. o. mają prawo do kontaktów osobistych z dzieckiem, jeżeli więc rodzice dziecka utrudniają takie kontakty możliwe jest skierowanie sprawy na drogę sądową.  W takim przypadku trzeba wystąpić do sądu z wnioskiem o ustalenie kontaktów z wnukiem. Wniosek taki kieruje się, w dwóch egzemplarzach, do wydziału rodzinnego sądu rejonowego właściwego dla miejsca zamieszkania wnuka. We wniosku wskazuje się jako wnioskodawców dziadków (albo dziadka lub babcię) małoletniego, a jako uczestników – dziecko oraz jego rodziców. Należy wskazać w jaki sposób kontakty mają być wykonywane, np. poprzez dokładne określenie dni tygodnia i godzin w jakich dziecko będzie mogło przebywać u dziadków. Opłata od wniosku wynosi 40 złotych (art. 23 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych). W uzasadnieniu należy wykazać, że utrudnianie Klientce kontaktów z dzieckiem jest niezgodne z dobrem dziecka.

Kultura prawna islamu

Autor: Beata Małyszko

Islam jest jedną z trzech największych religii monoteistycznych na świecie obok chrześcijaństwa oraz judaizmu. Zarazem jest wśród nich religią najmłodszą, gdyż za jej oficjalny początek uważa się rok 622. Podstawą tej religii są prawdy objawione przez Boga Allaha prorokowi Mahometowi za pośrednictwem archanioła Gabriela. Sama nazwa religii pochodzi od arabskiego słowa aslam, co tłumaczy się, jako poddanie się Bogu.

Kultura prawna islamu ma swoje źródła  już w poczynaniach Mahometa, który po ucieczce do Medyny stał się  nie tylko prorokiem, ale także politykiem i prawodawcą. Charakterystyczne jest to, że normy prawne są jakoby nieodłącznym elementem tej religii – normy religijne i prawne są ściśle i nierozerwalnie ze sobą połączone. Ponadto regulują wszystkie sfery życia muzułmanów – społeczne gospodarcze oraz polityczne.

Islam zrodził się na obszarze Półwyspu Arabskiego. Od VII w. zasięg tej kultury znacząco się poszerzył. Początkowo było to związane z licznym podbojami. Obecnie islam obowiązuje w szeregu państw na terenie Azji i Afryki, a także u niektórych mniejszości narodowych na terenie Europy (w Albanii, Bułgarii i Turcji). Idealne państwo muzułmańskie jest ściśle teokratycze – prawo religijne zostało zrównane z prawem państwowym. Współcześnie jest to jednak rzadkość – występuje np. w Arabii Saudyjskiej.

Dzieje kultury islamu można podzielić na 5 okresów: 1) lata 600 – 632 – działalność Mahometa; 2) lata 632 – 1100 – ekspansja islamu; 3) lata 1100 – 1500 – koniec ekspansji; 4) lata 1500 – 1945 – przejście wielu terenów islamskich pod władzę chrześcijańską; 5) od 1945 do chwili obecnej. 

Podstawowym źródłem doktryny muzułmańskiej jest Koran oraz sunna. Koran jest świętą księgą, która zawiera wszystkie najważniejsze elementy i podstawowe zasady religii i prawa. Na samym początku były one zapamiętywane i zapisywane jeszcze za życia Mahometa. Koran zawiera zarówno dogmaty islamu, jak i przepisy obyczajowe i prawne, które zawierają elementy prawa rodzinnego, karnego, cywilnego oraz spadkowego.

Sunna, zwana inaczej Tradycją, jest rozwinięciem i uzupełnieniem tej księgi. Wynika to z faktu, iż Koran nie zawiera wszystkich potrzebnych wytycznych dotyczących życia muzułmanów. Zamieszczone są w niej opowieści (hadisy) o czynach, gestach i słowach Proroka. Każdy z wyznawców islamu powinien naśladować Mahometa.

Szybki rozwój terytorialny państwa muzułmańskiego sprawił, że Koran i sunna stały się niewystarczające. Zaistniała więc konieczność doprecyzowania zasad doktryny prawnej islamu. Już w VIII w. zaczęły powstawać szkoły prawne, które podjęły się tego zadania. Początkowo było ich mnóstwo, ale w wyniku rywalizacji ostatecznie ustaliły się cztery szkoły: hanificka, malikicka, saficka oraz hanbalicka. Pierwsza z nich jest najbardziej liberalna, gdyż za źródło prawa uznaje także jednogłośną opinię społeczności wiernych w sprawach norm postępowania (idżma) oraz analogii prawniczej (kijas). Najbardziej rygorystyczna jest natomiast szkoła han balicka, w której jedynymi źródłami prawa jest Koran i sunna.

Ponadto praktyka wymogła stworzenie instytucji muftiego, który rozstrzygał  pewne szczegółowe kwestie w sprawach religii i prawa. Wydaje on także oficjalne interpretacje w sprawach życia państwowego i prywatnego – fatwy.